Lavanda
Lavanda se često zbog svog mirisa koristi u kozmetičkim proizvodima kao što su sapuni i šamponi, ali ima i mnoga ljekovita svojstva o kojima se ne zna mnogo.
Lavanda se može koristiti za smanjenje anksioznosti, za poboljšanje sna i savladavanje bola.
Lavanda pripada grupi biljaka koje su autohtone u južnoj Evropi, sjevernoj i istočnoj Africi, jugozapadnoj Aziji i jugoistočnoj Indiji.
Upotreba lanvande u medicinske svrhe je poznata kroz istoriju. U srednjem vijeku, ljekari su koristili lavandu za liječenje epilepsije i napada migrena.
Eterično ulje lavande se može uzimati oralno, može se inhalirati ili se kao ulje ili losion može lokalno nanositi na kožu.
Elementi lavande
Genotip, sredina i obrada eteričnog ulja lavande utiču na hemijski sastav same biljke. Različite vrste lavande sadrže i različite elemente.
Glavni elementi lavande su:
Linalool
Linalil acetat
Cineol
Terpinen
Kamfor
I linalool i linalil acetat imaju sedativno dejstvo.
Mehanizmi lavande
Lainalool i linalil acetat imaju i protivupalna i antioksidantska svojstva.
Eterično ulje lavande povećava aktivnost HSP70, što zaustavlja upalne reakcije izazvane LPS-om.
Eterično ulje lavande može i da inhibira vezivanje GABA receptora, što izaziva umirujući efekat i smanjuje anksioznost.
Prednosti lavande za zdravlje
Lavanda smanjuje stres
Ulje lavande snižava krvni pritisak, smanjuje frekvenciju srca, snižava tjelesnu temperaturu, upućujući na smanjenje akutne reakcije na stres. Ono smanjuje anksioznost, emotivni bol i percepciju bola.
Lavanda povećava varijabilnost frekvencije srca, što je signal za povećanu toleranciju na stres. Međutim, ovaj efekat je kratkotrajan.
Lavanda smanjuje anksioznost i depresiju
Lavanda povećava moždane talase za opuštanje (alfa i teta).
Kod miševa, uzimanje ulja lavande oralno je ublažilo njihovu anksioznost preko naponom kontrolisanih kalcijumskih kanala tipa N i tipa P/Q. Oni su inhibirali hipokampus, regiju mozga koja je odgovorna za anksiozne poremećaje.
Jedno istraživanje je pokazalo da su se, kod 140 žena koje su se porodile, nivoi anksioznosti, stresa i postporođajne depresije značajno smanjili kada su svakodnevno inhalirali lavandu.
U situacijama koje izazivaju niži nivo anksioznosti, lavanda pomaže smanjenju frekvencije srca, povećava varijaciju između otkucaja srca, smanjuje lučenje znoja, što ukazuje na smanjenje nivoa anksioznosti. Povećanje varijacije između srčanih otkucaja ukazuje na veću toleranciju na stres.
U situacijama koje izazivaju viši nivo anksioznosti, lavanda povećava varijaciju između otkucaja srca kod žena i lučenje znoja kod muškaraca. Međutim, dok povećanje varijacije između otkucaja srca ukazuje na blago smanjenje anksioznosti kod žena, povećanje lučenja znoja pokazuje suprotan efekat kod muškaraca.
Lavanda poboljšava kvalitet sna
Inhaliranje lavande može pomoći kod nesanice, te može poboljšati kvalitet sna smanjujući reakcije stresa, snižavajući frekvenciju srca kada ste opušteni i nakratko povećavajući varijabilnost između otkucaja srca.
Ulje lavande povećava efikasnost sna omogućavajući duži i čvršći san. Ono snižava vrijeme da tokom noći ostanete budni, kao i jutarnji umor. Lavanda smanjuje i nemir.
Jedno istraživanje, u kome je u učestvovao 31 ispitanik od kojih su svi bili zdravi, je pokazalo da lavanda povećava postotak vremena koje provedemo u dubokom snu. Kod žena, lavanda je povećala fazu laganog sna i smanjila REM san dok je kod muškaraca efekat bio suprotan.
Naučnici su proučavali moždanu aktivnost kod 10 zdravih žena koje su bile izložene mirisu lavande. Istraživanje je pokazalo da lavanda povećava kako moždanu budnost tako i osjećaj opuštanja.
Lavanda poboljšava funkcije mozga
Jedno istraživanje je pokazalo da je aromaterapija eteričnim uljima lavande, ruzmarina, limuna i narandže povećala kognitivnu funkciju kod 17 starijih pacijenata sa Alchajmerovom bolešću.
Lavanda ima protivupalno djelovanje
Eterično ulje lavande ima antioksidantsko i protivupalno djelovanje. Ova biljka zaustavlja upalu u plućima i sprečava bronhijalnu astmu.
Lavanda pospješuje zarastanje rana
Lavanda liječi rane, opekotine, čireve i druge kožne poremećaje. Ako se ulje lavande nanese na afte, ono smanjuje upalu, bol, veličinu i vrijeme njihovog zarastanja.
Lavanda pomaže smanjenju bola i svraba
Eterično ulje lavande može ublažiti bol u mišićima i svrab nastao usljed ujeda insekata. Aromaterapija lavandom može ublažiti bol u zglobovima. Kod 30 zdravih ispitanika i 34 bubrežna bolesnika intenzitet bola uzrokovan ubodom igle se smanjio nakon što je to mjesto tretirano eteričnim uljem lavande.
Lavanda ublažava menstrualne grčeve
Dva istraživanja su pokazala da je lavanda koja se koristila za aromaterapijsku masažu stomačnog predjela znatno smanjila jačinu menstrualnih grčeva.
Lavanda pomaže kod glavobolje
Jedno kliničko ispitivanje u kome je učestvovalo 47 pacijenata je pokazalo da inhaliranje ulja lavande može znatno da smanji intenzitet glavobolje u poređenju sa placebom.
Lavanda bi mogla da poveća rast kose
Kod 86 pacijenata koji su počeli da ćelave, a u tjeme su umasirali mješavinu eteričnih ulja lavande, majčine dušice, ruzmarina i kedra uočeno je poboljšanje vezano za simptome gubitka kose.
Neželjena dejstva lavande
Tri dječaka u pretpubertetskom uzrastu koji su redovno lokalno nanosili proizvode koji sadrže ulja lavande i čajevca razvili su ginekomastiju, povećanje tkiva dojke, što je posljedica estrogenskih svojstava i svojstava koja blokiraju testosteron, a nalaze se u ovim uljima.
Velike koncentracije ulja lavande mogu biti toksične za ljudske ćelije kože.
Ukoliko je u dodiru sa vazduhom, ulje lavande oksidira i stvara hemikalije koje iritiraju kožu, što može izazvati osip.
Uobičajena neželjena dejstva lavande su:
- Bol u stomaku
- Mučnina
- Loše varenje
Ograničenja vezana za upotrebu lavande
Iako je kratka terapija lavandom relativno bezbjedna, sva dejstva ove biljke na čovjeka nisu poznata. Potrebno je uraditi više dugoročnih istraživanja i kliničkih ispitivanja prije nego što se odredi efikasnost lavande.
